Rocznice
W roku 2019 społeczność astronomiczna osiągnie ważny moment w historii. Minie dokładnie 100 lat od ważnego wydarzenia w historii astronomii: w roku 1919 nastąpiło zaćmienie Słońca, które wykorzystano do przetestowania ogólnej teorii względności Einsteina. Co więcej, 50 lat później, w roku 1969, świat oglądał pierwszy krok człowieka na Księżycu.
Z kolei z polskiej perspektywy, w roku 2019 będziemy świętować 100 lat tradycji czasopisma „Urania”, które w swojej pierwszej wersji zaczęło się ukazywać się w 1919 roku. „Urania” ma olbrzymią rolę w rozwoju polskiej astronomii, zarówno amatorskiej, jak i zawodowej. Będzie to też 100 lat tradycji polskiego miłośniczego ruchu astronomicznego, który zaczął się kształtować również w 1919 roku. Sto lat będzie świętowało także obserwatorium astronomiczne Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Tabelka z astronomicznymi rocznicami na rok 2019 i najbliższe lata
100. rocznica zaćmienia Słońca z 1919 roku
W 1915 roku Einstein opublikował pierwszą pracę na temat swojej ogólnej teorii względności, którą obecnie zwykło się stosować do opisu grawitacji. Wielu naukowców odnosiło się wówczas krytycznie do wspomnianej teorii, w dużej mierze dlatego, ponieważ zawierała bardzo złożone obliczenia matematyczne. W celu przetestowania teorii, Einstein zaproponował trzy eksperymenty, tzw. klasyczne testy ogólnej teorii względności: precesja peryhelium orbity Merkurego, odbicie światła przez Słońce oraz grawitacyjne przesunięcie widma światła ku czerwieni.
Następnie, w 1919 roku, naukowcy wykonali drugi eksperyment. Aby ujrzeć gwiazdy znajdujące się blisko Słońca, eksperyment mógł zostać przeprowadzony tylko w trakcie całkowitego zaćmienia Słońca. Z tego względu odpowiednich pomiarów dokonano 29 maja 1919 roku, w czasie zaćmienia Słońca na północy Brazylii oraz na Książęcej Wyspie usytuowanej z dala od wybrzeży Gwinei Równikowej w Afryce Zachodniej. Drugiej wyprawie przewodniczył brytyjski astronom; Sir Arthur Stanley Eddington. Był on zafascynowany teorią Einstein’a i pełen entuzjazmu, aby odkryć przydatność zastosowania teorii, którą również promował wśród naukowców Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego. Rezultaty obydwu ekspedycji, uzyskane w listopadzie, były bardzo obiecujące. Wydawały się wielce zgodne z teorią Einstein’owską i w znacznym stopniu odmienne od Newton’owskiej.
W dzisiejszych czasach przeprowadzono wiele innych eksperymentów, w celu sprawdzenia teorii Einstein’a, szeroko stosowanej we współczesnej fizyce i astrofizyce. Teoria chwalona jest ze względu na swoje właściwości: piękno, prostotę i symetrię. Zjawisko przewidziane przez Einstein’a w 1916 roku, przy użyciu tej teorii, zostało dopiero, co niedawno (tj. w lutym 2016) wykryte: fale grawitacyjne. Podczas obserwacji dwóch łączących się czarnych dziur, zespół zaawansowanego projektu LIGO, zdołał bezpośrednio wykryć fale grawitacyjne. Odkrycie to może przysłużyć się do opracowania koncepcji i udoskonalenia kolejnych załogowych misji kosmicznych.
50. rocznica lądowania na Księżycu.
Astronauta misji Apollo 11 na Księżycu. Źródło: NASA.
20 lipca 1969 roku miał miejsce historyczny krok milowy. Neil Armstrong został pierwszym człowiekiem, który postawił stopę na Księżycu. Tam wypowiedział swoje, słynne dziś słowa: „To jeden mały rok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości”. Ten pamiętny moment był transmitowany na żywo na całym świecie za pośrednictwem radia i telewizji. Stał się programem telewizyjnym, który, w ówczesnym czasie, zgromadził największą, ponad 500 milionową widownię i był szeroko komentowany w prasie. Wydarzenie to wywarło również trwały wpływ na kulturę masową, uwzględniający liczne nawiązania do niego oraz jego przedstawianie w poszczególnych produkcjach filmowych, telewizji, grach wideo, folklorze, literaturze czy na wiele innych sposobów.
Był to zarazem nieodzowny, i mający wielki wpływ na astronomię i badania w zakresie podróży kosmicznych, moment. Przez swą doniosłość, nie tylko podtrzymał znaczenie dla przemysłu kosmicznego, ale także dla ludzkości. Wysłanie dwóch astronautów w przestrzeń kosmiczną, gładkie lądowanie na powierzchni Księżyca i ich bezpieczne sprowadzenie na Ziemię, stanowiło marzenie, którego zrealizowanie wielu uznawało za niemożliwe.